FACTOS FRIGIDE AB LE FUNDO DEL TERRA

Groenlandia: Un equipa international de expertos de glacie attingeva in julio finalmente le fundo post haber forate 3.028,8 metros per le glacie groenlandese. Le columna glacial de tres kilometros va dar novas super le climate del Terra durante 500.000 annos.

Summit Camp es le plus alte puncto sur Groenlandia, e le gaudio esseva grande quando le equipa de GRIP (Projecto de Glacie sur Groenlandia) attingeva le roccas. Previemente duo nucleos de glacie ha essite forate. Le prime mesurava 1.390 metros, forate proxime a Thule al nord per scientistas american. Le secunde mesurava 2.037 metros, prendite in Groenlandia sud-est. Ambe nucleos de glacie es a reguardar como calendarios de circa 100.000 annos.

Le nove foration va probabilemente poter narrar super 300.000-500.000 annos. Le glacie mantene provas del climate, de tempestas de sablo in le tempore glacial, de eruptiones de vulcanos e de enorme focos de forestes. Le pression al fundo del nucleo ha essite comprimite si tenue como un pagina de jornal. Le scientistas assi expecta nove informationes super le initios e fines de plure tempores glacial.

Le labor al summitate de Summit comenciava in 1989, supportate per le Fundation de Scientia Europee.  Le causa del initio esseva le discoperta que le nive celava informationes super le presentia de isotopos in le pluvia. In periodos frigide il habeva poc isotopos, in periodos calide multes. Assi on pote sequer le cambios grande e parve del climate. Per iste methodo on revelava que le plus recente tempore glacial finiva abruptemente ante 11.500 annos, 700 annos plus tosto que antea expectate.

(Per Thomas Breinstrup, publicate in Panorma, No. 5, julio-augusto 1992).

><

LE FERROVIA ESSEVA TROPPO SUCCESSOSE

Grande Britannia: In le parte oriental de London, le fluvio Tamisa face un grande curva serpentin al sud in le direction de Greenwich, sequite per un altere curva al nord, lassante un peninsula que esseva plen de bassinos portuari, le West India Docks, construite in 1802. Un pauc plus al est, le latere nord del Tamisa era occupate per un altere serie de docks, primo construite in 1828 e reconstruite plus recentemente in 1921. In summa illo es le complexo portuari le plus grande del mundo.

Ma post le fin del Secunde Guerra Mundial, tote iste complexo cadeva in disuso, reimplaciate per bassinos plus proxime al mar.

In 1981 le governamento britannic establiva le Docklands Development Corporation, cargate de reimplaciar le bassinos superflue per un grande disveloppamento urban, consistente de edificios commercial e residential. Illos include le edificio del jornal prestigiose le Daily Telegraph e le prime grattacelo anglese a Canary Wharf.

Circa 1983 on discuteva le selection de un systema de transporto public pro le disveloppamento del Docklands. Claro, un systema de autobuses non esserea sufficiente, ma le construction de extension del ferrovias metropolitan esserea troppo costose, circa 500 milliones de libras sterling.

In omne caso, le capacitate del trainos metropolitan es circa 20.000 passageros per hora, ma on calculava que le maxime fluxo de passageros in Docklands esserea circa 1.700 personas per hora. Pro isto, on decideva construer un systema separate de 12 km, le Docklands Light Railway (Ferrovia Legier del Docklands), dividite in duo lineas de Stratford al nord e Tower Gateway (apud le Turre de London) al west, con un via commun del West India Quay verso le terminus al sud, Island Gardens, apud le bordo del Tamisa. Varie departamentos public pagava le costo de construction del via e del 11 vehiculos, limitate a 77 milliones libras.

Ecce un description del ferrovia in su stato original: Le trainos, que resimila trams, esseva construite in Germania per le firma Linke Hoffmann Busch. Illos es articulate e ha un longor de 28 metros. Le 16 stationes ha platteformas le mesme longor del vehiculos e toto al nivello de lor solos.

Un grande innovation es que iste trainos habeva nulle guidator. In le sala central de controlo un computator survelia tote le systema. Illo es informate continuemente del position de omne vehiculo e de su velocitate. Illo ha in su memoria le horario de operation e pote commandar le vehiculo accelerar se, si illo es in retardo. Illo manovra le cambios. Illo sape le velocitate maximal pro omne partes del linea, le parametros ideal de acceleration e retardation, e quando un vehiculo approcha un station o parti.

Illo opera le indicationes in omne stationes que informa le passageros quante minutas illes debe attender pro le proxime traino a lor destination. Illo opera le indicatores de destination sur cata vehiculo e le cameras de video in omne station que monstra sur le schermos in le sala de controlo quando le numero de passageros indica le necessitate de poner in operation un traino additional.

Le homines sedente ante le schermos pote anque parlar per altoparlator al occupantes del vehiculo, si isto es necessari, o informar le policia, si il ha turbationes. In cata traino il ha un homine in uniforme blau clar, le “Train Captain.” Ille controla vostre billet ma non guida le traino excepte in caso de emergentia. Un tal caso occurreva quando in 1987 le regina veniva—duo minutas ante le tempore—pro inaugurar le ferrovia, e le computator, que estima le horario plus importante que le regina, refusava lassar le traino partir.

Tosto on comenciava leger reportos de discontento. Al horas de puncta le trainos esseva troppo plen. A un station, le passageros qui voleva descender non poteva sortir del traino a causa del affluentia de alteres qui voleva montar! Le causa de iste situation esseva que le ferrovia esseva troppo successose. Le servicio designate pro portar 1.700 passageros per hora nunc debeva portar plus de 2.000 passageros per hora. On calculava que al anno 1993 le numero de passageros per hora attingerea 15.000. Que facer?

Le administration del ferrovia ageva rapidemente. In 1990 on habeva jam prolongate le platteformas pro acceptar trainos de duo wagones accopulate. On habeva commandate nove vehiculos, simile al primes ma con portas plus commode, construite in Grande Britannia e Belgica. Software novelle pro le computator, del typo Seltrac utilisate in Vancouver, permittera que le trainos curre plus frequentemente sin impericular le securitate. In loco de un traino omne 7,5 minutas, capace de portar al maximo 260 pasageros, il habera un traino omne 2 minutas de duo wagones accopulate capace de portar al maximo 568 passageros. On calcula que post iste meliorationes  le ferrovia, utilisante 80 wagones in loco del prime 11, essera capace de portar 18.000 passageros per hora, quasi le mesme capacitate del metro.

Le rete del ferrovia legier Docklands es in plen expansion. In responsa al planctos del homines de affaires, qui voleva ir al centro financiari de London—solmente touristas vole ir al Turre de London—on ha construite al west un tunnel al station Bank. On construe actualmente un longe extension al est a Beckton, e on plana un extension in tunnel sub le Tamisa que permittera le habitatantes de Greenwich e Lewisham servir se del ferrovia.

(Per Brian Sexton, publicate in Panorama, No. 5, septembre-octubre, 1992)

><

LE CEREBRO E LE SEXUALITATE HUMAN

SUA: Recercatores ha trovate un nove differentia anatomic in le structura del homines homosexual e heterosexual, un discoperta que appoia le theoria que le orientation sexual es establite per le natura.

Le scientistas american Laura Allen e Roger Gorski del Schola de Medicina al Universitate de California a Los Angeles (UCLA) reporta que in le studios de autopsias illes trovava un structura cerebral appellate le commissura anterior, le qual es 34% plus grande in homines homosexual que in le cerebros de heterosexuales.

Lor discoperta, diceva Allen, adde importantia al theoria que le orientation sexual non es un question de selection, ma de un function del designo o del developpamento biologic.

Isto appoia multo al concepto que le preferentia sexual non es un factor del ambiente. Illo non appare in le infantia ma ante le nascentia o un pauco postea, dice Allen.

In un nove studio publicate in augusto, 1922, in le Proceedings of the US National Academy of Sciences, Allen e Gorski mesurava le grandor del commissura anterior in le texito removite ex le autopsias de 34 homines homosexual, 25 homines e 84 feminas heterosexual.

Allen diceva que le region del commissura anterior era clarmente plus grande in le homosexuales que le heterosexuales pro un factor de 34%. Le structura del region presso le homosexuales era 18% plus grande que in le cerebros del feminas heterosexual. Ma iste 18% dispareva quando illo era adjustate statisticamente pro le differentia del peso cerebral inter homines e feminas. Le differentia inter homosexuales e heterosexuales, dice Allen, es totevia multo real.

Le commissura anterior es un structura de cellulas nervose que connecte le hemispherios sinistre e dextre del cerebro presso al fundo del cranio. Gorski diceva que le function precise es incognoscite, ma on pensa que illo porta signales inter le duo medietates cerebral.

Robert Brag, porta-voce pro le gruppo de Fortias national de homosexuales del SUA, diceva que le studio appoia a su credentia que le natura creava nos justo como nos es, e il ha necun ration a reparar nihil, proque nihil es frangite. Isto appoia al assertion que on ha nascite assi.

(Per Richard W. Sorfleet, publicate in Panorama, No. 6, novembre-decembre, 1992)

><

HOMINE REFRIGERATE

Austria: In le anno passate on trovava in le Alpes un cadavere mumificate de un viro. Illo jaceva circa 5.300 annos in le glacie eternal. Le corpore del homine esseva—e es—ben conservate. Ille habeva con se sagittas in un flechiera e un hacha de bronzo. In un sacco de corio de un cervo ille portava lapides a facer foco. Le corpore, que on poneva a in un refrigerator specialmente construite, se trova in le Instituto de Anatomia a Innsbruck.

(Per Jerzy Dembicki, publicate in Panorama, No. 6, novembre-decembre, 1992)

><

EXPLOSION DE GENTE NON CESSA ANTE 2015

Le explosion del populationes in le mundo non va cessar durante le veniente annos. Le cifra de nascentias remanera al mesme nivello possibilemente usque anno 2004, probabilemente usque 2015.

Isto demonstra un recente reporto ab le fundation de infantes, UNICEF, sub le Nationes Unite. Secundo le reporto The State of the World’s Children, 1993, Asia del Est expecta que le numero de nascentias cadera mollemente ab iste anno, e Latinoamerica experientara un stagnation. Ma in Africa, le explosion continuara, e isto surpassa le parve diminutiones in altere partes del mundo.

In 1998 le population global attingera sex milliardos, duo annos plus tosto que in prognoses anterior. Post 2025 nos essera 8,5 milliardos de homines.

Grande cadita necessari:

Le cadita de nascentias significa que cata femina non da nascentia a tante infantes como antea. Le presente cifra in media pro omne paises developpamental es 3,9 infantes per femina. Si on attingera le prognose de 8,5 milliardos de homines in 2025, le frequentia de nascentia in iste paises debe cader ab 3,9 a 2,1 infantes in anno 2010. Le paises industrialisate e Hongkong, Taiwan, Singapore, e Corea ja ha un cifra de 2,1 o minus. Thailandia experientia 2,2 infantes per femina post un cadita dramatic durante le passate 25 annos. 2,1 infantes per femina da exactemente 8,5 milliardos de homines. Mesmo si iste rata essera attingite in anno 2010, nos essera 10 milliardos sur le Terra in 2050—si antea maladias epidemic incurabile o guerras atomari non ha diminuite le population.

Le grande numero de infantes es anque causate per le facto que il habera un numero multo plus grande de feminas qui attinge al etate matur pro parturir. Ma circa 40% del population sur le Terra ha hodie minus que 15 annos. Pro isto le cifras non cadera immediatemente.

UNICEF conclude que on debe assecurar servicios sanitari basic e un mortalitate minor pro infantes, de maniera que le parentes non senti le besonio de haber plus de infantes pro assecurar que alcunes supervive. Le accesso a prevention anque debe esser melior, e pueras e feminas debe esser melio educate pro comprender le necessitate de non haber multe infantes.

Anno del aborigines:

               Le nationes Unite ha declarate 1993 le anno del aborigines. In toto 300 milliones, qui parla 5.000 linguas e habita in 70 paises, forma le aborigines del mundo. Ma le numero de aborigines cade. Brasil, pro exemplo, ha perdite 87 tribos ab 1900 a 1950. Un tertio del linguas nord-american e duo tertios del linguas austral ha disparite desde 1800, le majoritate durante iste seculo. Le anno essera marcate per eventos in in omne partes del mundo.

(Publicate in Panorama, januario-februario 1993)

><

CANNIBALES AB APUD LE VISTULA

Polonia: 15.000 annos retro presso le loco ubi ora Cracovia es situate, un horda de aggressores attaccava le habitantes. Le resistentia esseva breve. Le victores mangiava le vincites.

Tracias de restos human in le caverna Maszycka, que se trova a 12 km de Cracovia, esseva trovate in le secunde medietate del 19-e seculo, ma solmente in le penultime decennio de iste seculo on comenciava ibi excavation.

Le ultime recercas anthropologic monstrava que le restos trovate esseva super toto fragmentos de cranios rumpite per cannibales pro extraher le cerebros de al minus 16 personas. Un medietate de illes esseva infantes, le ceteres pertineva in partes equal a viros e feminas.

Post mangiar les, le cannibales partiva sin prender objectos pertinente al victimas. Omne le cosas remaneva in lor locos, e pro isto le caverna ganiava le nomine “Le Pompei polonese.”

Archeologos discoperiva un casa complete. In le caverna Maszycka illes trovava instrumentos preparate a utilisar e non damnificate, jectate via per le usatores. Le habitantes del caverna de facto habitava in un tenta de pelle construite in illo. Internemente il habeva un “cocina” con un focar, un “armario” continente instrumentos e un supporto pro lanceas, e profunde in le caverna probabilemente il habeva un “refrigerator” sui generis.

Un examine de silices trovate in le caverna faceva scientistas concluder que multes de illos esseva facite de materiales transportate apud le Dniestr o ab un region del Germania hodierne.

Assi pro le prime vice in Europa on discoperiva tracias de un colonia del epocha paleolithic in un condition intacte.

(Originalmente publicate in le Gazeta Wyborcza, redigite per Jerzy Dembicki, e publicate in Panorama, No. 2, martio-april 1993)

><

CIVILISATION DISPARITE TROVATE IN AMAZONAS

Amazonas: Archeologos ha retrovate un civilisation disparite in le centro del jungla Amazonas. Le restos se data a 6.000 annos ante Christo e da nove provas que le civilisation del Nove Mundo habeva su origine in le abassamento del Amazonas e non in le culturas pre-inca in le Montes de Andes o le precoce Mexico.

Le archeologos veni ab le Universitate Oxford in Grande Britannia, e le trovatas esseva facite per medio de probas radiocarbonic a fragmentos de carbon, pecias de ollas, etc., excavate in Taperinha profundemente in le jungla. Le civilisation ancian consisteva de grande habitationes, alcunos forsan in le grandor de un citate, al ripas del rivera Amazonas ante 6.000-8.000 annos. Le restos veni ab large depositos de residuos coperiente usque a 200.000 kilometros quadrate e 59 metros profunde.

(Per Thomas Breinstrup, publicate in Panorama, No. 2, martio-april, 1993)

><

LE ALTERE LATERE
DEL COMERCIO LIBERE NORD-AMERICAN

Mexico: Le “maquiladora” es un zona libere de montage de productos destinate exclusivemente al exportation. Illos era establite comenciante in 1966 preter le frontiera nord-mexican, e illos es parte del programma governamental del exploitation del mano-de-obra disponibile presso del frontiera al Statos Unite de America.

Le establimento de iste zona libere coincideva in le annos 1960s con le perdita del competitivitate del SUA super le mercato mundial debite in parte al cadita de lor productivitate e lor alte costos de production.

Le programma del “maquiladora” pro Mexico es un initiativa pro que le interprissas american cerca a ameliorar le competivitate de lor productos comparabile al mercantias estranier. In le mesme epocha le SUA autorisava tarifas special, que rendeva possibile le retorno del prime materials o de lor componentes industrial exportate pro lor transformation.

Le governamento mexican offere avantages numerose al interprisas que investi in le “maquilas,” inter le quales on trova:

· Costo de mano-de-obra: US$1,00/h. contra $8,00-13,00 in le SUA;

· Costos de installation: US$25,00-30,00/pede quadrate in Mexico contra US$30-40/pede quadrate in le SUA:

· Tarifas de electricitate: US$0,04/kWh in Mexico contra US$0,44 in le SUA;

· Impostos mexican plus basse e le offertas de facilitates administrative e servicios financiari e de credito con un infrastructura jam construite in le citates mexican con lor parcos industrial;

· Un multo grande disponibilitate de mano-de-obra mexican.

Non ben educate:

Vinti-cinque annos post le initio del programma de installation de zonas libere in Mexico, on contava in 1991 1.886 interprisas que forniva le empleo a 434.147 travaliatores. Le majoritate de iste interprisas es situate al frontiera nord del pais, principalmente in le citates de Ciudad Juarez, Tijuana, Matamoros, Reynos, e Nogales.

Le travaliatores del “maquiladoras” es in majoritate le juvenes e le feminas, qui son multo pauco scholarisate. Illes veni de alterre regiones del pais pro travaliar al frontiera. Generalmente illes non ha multe experientia, e illes non es multo stabile al travalio. Inter le rationes que explica le alte nivello de rotation de personal e dunque le pauc ancianitate accumulate, on nota le salarios multo basse, le rhythmo rapide del production, e le problemas specificamente feminin como le maternitate.

In plus, le character migrante del travaliatores explica anque proque multes inter illes transversa le frontiera american al recerca de melior pagas.

Le plus importante sectores industrial del “maquiladoras” es machineria e equipamento electronic e electric, vestimentos, alimentos, minerales non-metallic, productos chimic, minerales metallic, machinera e equipamento de transporto, e calceatura.

Le genere de travalio que predomina es relativemente simple, de pauc complexitate, que face quasi non-existente le programmas de formation.

Sex milliones sin labor:

Effectivamente si le crescimento del empleo in le zonas libere es constante desde quasi 30 annos, le expectationes governamental non se ha materialisate tanto. Considerante que hodie in Mexico il ha plus que sex milliones de disempleatos, 12 milliones de travaliatores sub-empleate, e cata anno plus que un million de juvenes junge al mercato de travalio, le empleos create per le programma son insignificante in comparation. Le sector de “maquiladoras” confronta un problema importante: le existentia e crescimento de fluctuationes del disveloppamento economic del SUA, ubi le interprisas son basate. Quando le economia american es in recession—como actualmente—le empleo in le zonas discresce. Quando iste interprisas es confrontate per conflictos de travalio—administrative o altere—illos claude lor portas, lassante le empleatos sin ressources.

In le “maquilas” le rhythmo de travalio e normas de productivitate es superior al standards international. Le personal debe sequer un rhythmo de production alicun vices inhuman. Le supervision del travalio in le fabricas es multo rigorose e se exercita per le auxilio de medios electronic e pressiones personal super le travaliatores. Del altere parte, si le interprisas ultrapassa le normas relative al production, il es proque illos non ha respectate ulle norma international del hygiene o del securitate al travalio. Isto provoca numerose maladias inter le personal como le hypertension, dermatitis, diminution del vista, nervositate, e anxietate.

Malgrado le facto que le personal del “maquiladora” son in majoritate feminas in iste interprisas, il non ha conditiones que recognosce lor necessitates special salvo que illos que nunc existe in le lege de travalio mexican—i.e., le pregnantia, nascentia, e lactation.

In certe fabricas le travaliatrices debe manipular materiales toxic sin ulle protection adequate. Studios recente demonstra que le travaliatrices del “maquilas” parturi infantes qui ha un peso insufficiente in 14% del nascentias, tres vices plus que le nivello in le sector de servicios.

Le societate mexican debe interpretar iste phenomeno como un signal de allerta e debe prender mesuras immediate de surveliantia e de preservation, dice multo expertos. Iste infantes del “maquiladoras” es disavantagiate mesmo ante de esser integrate in le societate. Illes habera plus de hasardo de suffrer maladias seriose; lor crescimento essera limitate; e illes sera exponite a riscos elevate de morir a un etate basse.

On debe resolver non solmente le problemas que existe quanto al ambiente, ma anque assecurar que le interprisas age differentemente le postdeman del Tractato de Commercio Libere Nord-American. Il es previsibile que iste tractato favorisara le augmentation del numero de empleos in le sector del “maquiladoras”, ma nihil nos garanti que le mesuras radical se prendera pro ameliorar le situation actual. Le problemas ligate al deterioration del conditiones de vita del travaliatores se generalisa, particularmente concernente le sanitate de feminas.

Le population mexican ha pagate un precio social multo elevate a fin que le “maquiladoras” attinge lor objectivos. Iste precio ha essite le deterioration de conditiones del vita del populationes originante del region, le provressa e le salarios basse, le travalio implice e monotone con nulle formation professional, le immunditia e le contamination al travalio, nulle amelioration de nivellos del vita pro le juvene travaliatores.

(Per Richard W. Sorfleet, publicate in Panorama, No. 3, maio-junio 1993)

><

VENETIA MENACIATE PER UN VER EXODO

Italia: Le citate romantic italian, Venetia, experientia le plus basse numero de habitantes jamais. Un ver exodo ha comenciate, e le politicos ora essaya facer le citate flottante un loco con taxas reducite pro attraher le gente.

74.974 venetianos monstra le plus recente contar del habitantes. Cata anno plus que 1.500 personas abandona Venetia. Ante 40 annos le population esseva quasi le duple de hodie. Venetia lucta contra le mar, que menacia le fundamento del citate, e le numero de neonascentias (400) monstra un longe distantia del mortes (1.200) le anno passate.

Le burgomaestro venetian, Ugo Bergamo, ha appellate al comité inter-ministerial pro Venetia demandante reductiones del taxas pro incoragiar le venetianos a remaner. Le consilio municipal initiava ante alcun annos un ample restauration de ancian edificios, lo que anque ha su precio. Inter altere cosas il es sovente impossibile que le copulas novemente maritate ha bastante moneta pro comprar lor proprie habitation. E le citate cata die es inundate per plus que 100.000 touristas, qui lassa post se tracias clar de lor presentia.

(Per Thomas Breinstrup, publicate in Panorama, No. 3, maio-junio, 1993)

><

ENORME CAVA EXPLICA LE DISPARITION DEL DINOSAURIOS

SUA: Le cadita del meteoro, que significava le extinction del dinosauros ante 65 milliones annos, creava un cavo si grande como Belgica. Isto es usque dece vices plus grande que antea credite per le expertos.

Le revista Science (Scientia) reporta super nove investigationes al presumite loco del cadita, le peninsula Yucatįn in Mexico. Un crater, que previemente esseva estimate a haber un diametro de 175 km, es secundo nove analyses 300 km, quasi como Belgica.

Isto face plus credibile le theoria del sequente undas fluvial, eruptiones vulcanic, incendios del forestes, e dramatic cambios climatic. Le crater Chicxulub es le plus grande del interne systema solar.

Le crater esseva discoperite solmente ante dece annos, proque illo esseva plenate de depositos de petras de calce. Virgil Sharpton, scientista al Instituto Lunar e Planetari in Houston, Texas, pensa que le crater esseva create per un explosion que equivaleva 100-300 milliones megatonnas de TNT.

Ille estima que le explosion jectava in le atmosphera 200.000 kilometros cubic, que faceva que le sol dispareva pro plure menses. Isto debe haber create un breve etate glacial, que eradicava le dinosauros.

Le theoria del grande explosion esseva lanceate in 1980 ma non esseva universalmente acceptate, proque nemo poteva indicar un crater de un grandor que possibilemente poterea explicar un si enorme catastrophe de natura.

(Publicate in Panorama, martio-april, 1994)

[Retro a Scientias]
[Vade al prime pagina]