LE ENERGIA ATOMIC E LE PERICULO DE MANEAR 
SU RESIDUOS RADIOACTIVE

Post le construction del prime bombas atomic, le Statos Unite contemplava le possibilitate de usar le calor del fission nuclear pro producer electricitate. On credeva que iste fonte de energia esserea mundissime e tan abundante e economic que il non esserea necesse metrar lo.

Post un periodo breve, on discoperiva que le residuos radioactive producite per le centrales atomic generante electricitate esseva mesmo plus periculose que qualque residuos chimic.

Le residuos de centrales nuclear se produce de diverse manieras. Quando le combustibile nuclear continite in virgas inserite in reactores arriva al fin de su vita utile, il ha un residuo de radioactivitate potentissime. Iste virgas exhaurite etiam genera lor proprie calor, e on debe poner los in enorme depositos de aqua, ubi illos lentemente deveni minus calide.

Le aqua que los contine eventualmente deveni radioactive. Ben que le nivello de radioactivitate de iste aqua es bastante reducite, illo pote esser periculose. On sovente lo discarga a in nostre oceanos, e il es difficile determinar su effectos eventual sur le ambiente marin.

Alicun paises considera iste virgas inutilisabile e los confina in depositos. Altere paises, inter illos Francia, los processa pro extraher e recyclar le combustibile residuos que illos contine.

Iste processo involve un banio de acido potente que los dissolve e permitte que on recupera le residuos de uranio e plutonio utilisabile que illos contine. Postea on immagazina le acido e le residuos radioactive non recuperabile in cisternas special e eventualmente los transforma a in blocos vitrificate.

Vitrificate o immagazinate in cisternas, iste residuos remane periculosemente radioactive durante milles de annos. Le forma habitual de disembarassar se de illos es interrar los. Residuos de basse radioactivitate on incapsula in recipientes metallic e los mitte in fossatos de pauc profunditate. Cata pais usa locos differente pro iste fin, como, pro exemplo, abandonate minas de sal o ferro o confinamentos subterrannee construite specialmente pro continer los.

On anque poterea interrar los in fossas marin profunde. Iste methodo permitterea que con le tempore iste residuos radioactive arrivara al nucleo del terra como consequentia del movimentos del cortice terrestre. Ma iste residuos deberea remaner multe tempore in le profunditates del mar e interim illos contaminarea le aqua que los circumfere.

Le methodo nunc preferite es le interramento subterranee. Ma in caso de seismos sever, de erosion del solo, o del corrosion del receptaculos que los contene, il es ben possibile que il haberea fugas de iste substantias radioactive, con le possibilitate consequente de sever desastros al systemas ecologic que los circumfere.

ATTACCO QUASI MORTAL DE DUO URSOS
IN UN FORESTE CANADIAN

(Adaptate de un traduction de Ric Berger)
Publicate originalmente in Curriero international
(Edition incognoscite)

Le absolute silentio regnante in iste foreste me attristava profundemente, refrigerante mi corde. Io audiva ni le balamento del agnas, ni le canto del aves, ni ulle altere ruita de vita. Toto esseva tranquille e immobile, e le legier strato de nive sur le solo similava un immense sudario. Le jorno habeva devenite sempre plus obscur, ben que, secundo mi horologio de tasca, il era solmente quatro horas. Io cercava un loco in le celo con satis lumine pro indicar me le west. Le arbores que me circumfereva esseva tan dense que io non poteva vider ulle angulo del horizonte.

Io me tornava verso omne lateres ma non poteva determinar ubi io era e le direction del sol. Ma io credeva perciper un plus grande claritate verso un certe latere, e io me dirigeva resolutemente verso illo.

Post facer unes passos, io credeva vider contra un arbore un persona vestite per un grossier stoffa in usage in Canada. Io critava verso ille con omne mi fortia pro indicar mi presentia a fin que mi approximation inexpectate non le causarea ulle timor. Al sono de mi voce, le individuo tornava su capite verso me. Il me pareva que ille portava un capello stranie, ma io continuava avantiar.

Bentosto io videva que io non esseva in le presentia de un persona ma de un urso, le qual, lassante se cader super su patas anterior, me examinava con attention, questionante, il me pareva, an io voleva facer un plus ample cognoscientia de illo.

Ma io stoppava. Nos restava ibi plure minutas inspectante nos le un le altere. Le urso pareva un bestia ben educate e se approximava a me como si illo voleva presentar me le pais. Io memorava que, secundo declarationes sovente audite, le ursos son completemente inoffensive si on los lassa tranquille, e io me dirigeva a dextere, volente dar al urso le impression que io non voleva molestar lo.

Io marchava unes passos, ma le urso me sequeva. Illo era troppo distante pro un colpo de tiro. Ma io non voleva occider iste indigeno e credeva que il esserea plus prudente fugir le plus rapidemente possibile. Ma le urso me sequeva, e io videva que illo poteva currer tan rapidemente como io.

Io era fortiate haltar un momento pro respirar, e le maledicte bestia me approchava tan rapidemente que io videva que io nunquam poterea ganiar le le premio del cursa, e io comprendeva que io deberea usar mi carabina. Ma io non habeva le tempore necesse pro cargar lo.

Le animal curreva plus rapidemente verso me, aperiente su ore e monstrante unes dentes feroce. Le fatiga me debilitava, e io era quasi preparate pro lassar lo devorar me. In le ultime momento io levava mi oculos al celo, plen de disspero, e videva sur mi capite un branca que io poteva justo attinger.

Io passava mi carabina in su bandoliera e elevava me in le arbor per iste branca. Ma le bestia elevava su muso verso me, parente voler dicer me que illo me habeva capturate. Postea, erigente se sur su gambas posterior, illo extendeva su ungulas verso me e haberea potite capturar me si illo poteva saltar un pauco. Ma saltar ben  non era inter su talentos, e io escappava iste vice. Io hastava ascender plus alto. Ma, guai, io percipeva ben tosto que le urso scandeva tan ben como io.

Illo comenciava scander toto tranquillemente, credente, il me pareva, que illo habeva nulle ration pro hastar. Io audiva ex illo un parve grunnimento que semblava dicer: �Ascende, si tu vole, ma isto servira a nihil!�

Io comenciava, in facto, timer seriosemente que io caderea in su patas. Il me pareva que io deberea saltar al solo e probabilemente romper mi capite. Ma io poteva glissar me sur un branca lateral usque le extremitate del arbor. Io cercava dunque a qual latere io poterea descender quando io videva un specie de cabana circa cento passos del arbore.

Io non poteva perder ulle tempore. Io descendeva de un branca o duo pro attinger un altere branca bastante longe pro permitter me glissar via. Le urso poneva un pata sur le mesme branca e aperiva su muso pro monstrar me le reception que illo preparava pro me. Ma gratias al flexibilitate de iste branca, io poteva arrivar dulcemente sur le solo. Presto que io era sur mi pedes, io curreva per omne mi fortias verso le cabana que a iste momento pareva troppo distante pro salvar me.

Un sentimento de curiositate que io non poteva dominar me faceva stoppar in medie via pro reguardar lo que le urso facerea. Illo emitteva un grunnimento de cholera que se repeteva per omne le echos del foreste, e io lo videva descender con le obvie intention de persequer me.

Le cabana non semblava capabile de proteger me multo tempore contra le effortios del urso, ma io poteva attinger lo ante le urso e curreva in illo, claudente le porta, componite de spisse plancas. Grosse corregias serviva como cardines, e un forate palisseta lignee reimplaciava le serratura. Ma io timeva que illo non esserea sufficiente e cercava un medio pro clauder lo plus solidemente. Le porta claudite, io era in obscuritate complete. Il veniva del exterior un luce solmente per un parve apertura facite in le tecto probabilemente pro servir como camino. Pro me iste apertura era un nove periculo, nam forsan mi urso, fatigate de colpar le porta, imaginarea introducer se transverso le tecto.

Io audiva le urso grattar e spirar in le exterior. Illo recognosceva que le porta era le parte le plus debile del cabana e lo attaccava, grattante vigorosemente. Illo se levava sur su patas posterior e succuteva le plancas con fortia pro aperir se un passage. Io appoiava mi dorso contra le porta e plantava mi pedes contra le solo durante que io cargava mi carabina pro usar lo in le ultime momento.

Bentosto le urso cessava su effortios contra le porta e comenciava examinar le defensas de mi fortification. Illo succuteva cata pecia le un post le altere como un catto furente cerca un pedica in le qual un mus se habeva lassate captar. Illo sufflava, grattava, e grunniva de tempore a tempore, mostrante se impatiente de esser consignate tanto longe detra le porta.

Irritate del obstaculos, le urso, deveniente realmente furiose, rugiva tanto forte que le fragile edificio semblava tremer. A mi grande terror un secunde rugimento respondeva a illo de un parve distantia. Mi urso rugiva de nove, e le secundo urso le dava un responsa plus terrificante. Le duo ursos continuava lor conversation circa un minuta. Postea, habente communicate sufficientemente pro formar un strategia commun, illos taceva.

Io audiva ben tosto que le duo ursos attaccava le cabana. Illos comenciava grunnir e rugir horribilemente. Lor menacias removeva quasi omne mi potentia pro resister. Io me considerava condemnate a esser devorate quando un ruito sic resonava alicun passos del cabana. Immediatemente post audir lo, io non era certe de lo que eveniva. Ma tosto io comprendeva que io habeva audite un detonation de carabina, e un insonor grunnimento multo differente del primes me diceva que un del bestias era vulnerate. Un secunde detonation me diceva que le secunde urso anque era attingite.

Tunc io audiva un ruito de marcha, postea un tiro de fusil e unes parolas in un lingua que io non cognosceva. Io comprendeva nihil, ma il me semblava que duo chassatores se gratulava pro attinger le duo ursos. Ben tosto on colpava mi porta per le ligno de un fusil. Io critava, indicante mi presentia. Le colpos cessava. Io aperiva le porta, e tres indigenas stava ante me, e le duo ursos jaceva morte.

NOTAS STRUCTURAL

Commentarios sur le componente syntactic
del grammatica de interlingua

Parte 4

Hic nos va presentar un altere proposition con multiple syntagmas identificate per questiones. Iste vice le propositiones que explica le scopo del questiones essera omittite:

De qui va nos parlar?

De Samuel F. B. Morse.

Qui esseva Samuel F. B. Morse?

Ille esseva un pictor american.

Que faceva Samuel F. B. Morse?

Ille construeva duo instrumentos.

>>> Samuel F. B. Morse, qui esseva un pictor american, construeva duo instrumentos.

>>> Samuel F. B. Morse, un pictor american, construeva duo instrumentos.

Que typo de instrumentos construeva ille?

Instrumentos telegraphic.

>>> Samuel F. B. Morse, un pictor american, construeva duo instrumentos telegraphic.

Que faceva iste instrumentos?

Iste instrumentos permitteva le transmission instante a grande distancias del linguage scribite.

>>> Samuel F. B. Morse, un pictor american, construeva duo instrumentos telegraphic. Iste instrumentos permitteva le transmission instante a grande distantias del linguage scribite.

>>> Samuel F. B. Morse, un pictor american, construeva duo instrumentos telegraphic que permitteva le transmission instante a grande distantias del linguage scribite.

Como representava iste instrumentos le linguage scribite?

Con un alphabeto de punctos e lineettas.

>>> Samuel F. B. Morse, un pictor american, construeva duo instrumentos telegraphic que permitteva le transmission instante a grande distantias del linguage scribite con un alphabeto de punctos e lineettas.

Qui habeva inventate iste alphabeto de punctos e lineettas?

Samuel F. B. Morse mesme.

Samuel F. B. Morse mesme habeva inventate iste alphabeto de punctos e lineettas.

>>> Samuel F. B. Morse, un pictor american, construeva duo instrumentos telegraphic que permitteva le transmission instante a grande distantias del linguage scribite con un alphabeto de punctos e lineettas. Ille mesme habeva inventate iste alphabeto.

>>> Samuel F. B. Morse, un pictor american, construeva duo instrumentos telegraphic que permitteva le transmission instante a grande distantias del linguage scribite con un alphabeto de punctos e lineettas que ille mesme habeva inventate.

Quando habeva inventate Samuel F. B. Morse su instrumentos telegraphic e iste alphabeto?

Verso 1837.

>>> Verso 1837, Samuel F. B. Morse, un pictor american, construeva duo instrumentos telegraphic que permitteva le transmission instante a grande distantias del linguage scribite con un alphabeto de punctos e lineettas que ille mesme habeva inventate.

[Retro a Curso]
[Vade al prime pagina]