NOTAS SUR LE HISTORIA DEL SECULO XX
Parte 9

Le Nove Era Post 1945:

Le Secunde Guerra Mundial habeva producite profunde transformationes technic, social, e politic trans omne le mundo. Le competition inter le adversarios del guerra habeva accelerate le developpamento del technologia in cerca de armas plus destructive.

Le necessitate de usar aviones pro projectar destruction militar per bombas accelerava le developpamento de aviones plus grande, veloce, e efficiente, includente aviones a jecto, que stimulava le inauguration de systemas de transporte aeree extensive e efficiente.

Le guerra anque stimulava le developpamento de computatores pro rapidemente facer calculationes ballistic, pro exemplo, e pro punctar cannones e simile armas automaticamente. Iste necessitates militar fortemente stimulava recercas in le cybernetica e le eventual construction de robots pro uso in processos industrial.

Quando le horrores del campos de concentration del Nazis se revelava completemente al mundo, le humanitate anque perdeva su confidentia in su superoritate moral. Le destruction de Hiroshima e Nagasaki in Japon establiva que le developpamento del technologia�que usque le Prime Guerra Mundial symbolisava le progresso del civilisation e del perfectibilitate rational del humanitate�revelava que le specie human esseva animales facilemente capabile de destruction diabolic qui, con su nove technologia, mesmo poterea destruer omne su civilisationes e un grande parte del vita sur nostre planeta.

Le politica international anque habeva cambiate drasticamente. Si le Prime e Secunde Guerras Mundial esseva causate per interesses e ambitiones nationaliste, post 1945 le unitate politic le plus importante deveniva blocos de diverse tipos.

Corporationes transnational emergeva que poteva construer lor fabricas in paises ubi le impostos e le expensas de labor esseva le plus basse, e in le prosecution de lor interesses illos tosto poteva construer lor proprie systemas de alliantias e mesmo defiar le soveranitate del diverse paises in le quales illes conduceva lor activitates.

Al fin del seculo XX emergeva un coherente systema de communication electronic international instantanee que comenciava le erosion de culturas local e national, e le humanitate totevia non sape si on potera controllar le evolution accelerante del nove technologia o si illo habera su proprie momento que controlara le futur evolution del humanitate.

Le Annos Immediatemente Post le Secunde Guerra Mundial:

Como le russos e le americanos emergeva como le victores principal del Secunde Guerra Mundial, illes comenciava un processo de competition mutue post le guerra pro controlar lor accesso al ressources natural del planeta.

Iste competition includeva le captura e controlo de statos cliente, e ambe paises habeva lor proprie ideologias que illes usava pro mantener lor proprie populationes in ignorantia del ver scopos de lor politicas, que, directemente exponite, involverea le justification del furto e del tortura.

Ma mesmo iste paises non voleva vider un repetition del destruction del Prime e Secunde Guerras Mundial, e con un pauco de difficultate illos cooperava in le formation de un altere Societate de Nationes. In 1945 in un conferentia in San Francisco, California, le major parte del paises independente del mundo signava le Charta que establiva le Organisation del Nationes Unite (ONU), que esserea basate sur iste principios:

(1) Equalitate soveran de omne le membros del organisation;

(2) Le solution de conflictos international per medios pacific;

(3) Le prohibition de intervention in le affaires interior de cata stato;

(4) Le pression sur le statos que non se habeva affiliate al ONU con le fin de preservar le pace e le securitate international;

(5) Le refusa de appoio de paises formalmente sanctionate per le membros del ONU;

(6) Le obligation de preservar le principos del charta per le membros del ONU.

Le Onu sperava que illo poterea evitar le fiascos del Societate de Nationes per

(1) Fomentar inter omne le nationes relationes de amicitate;

(2) Complir le cooperation international in problemas supernational de character economic, social, cultural, o humanitari;

(3) Establir le respecto al directos e libertates fundamental de omne le population human;

(4) Servir como un centro que harmonisarea omne effortios pro complir le anterior scopos commun.

Ben que su gestion pacificante ha prendite multiple formas, generalmente le ONU non ha potite resolver le grande conflictos international del secunde medietate del seculo XX pro le manco de su proprie fortias militar que poterea supprimer le fortias national de su membros, e su programmas de pacification ha debite limitar se principalmente a scopos informative e persuasive.

Le prohibition de intervention in le affaires interior de su membros anque ha habite un effecto paralysante sur multe decisiones importante del ONU. Le superpotentias anque pote poner lor veto a resolutiones del ONU que va contra lor interesses national, e iste mechanismo permitte que illos pote supprimer le interesses del plus parve e minus potente membros del ONU.

Le ONU non poteva prevenir que le Statos Unite e le Union Sovietic comenciava un guerra frigide characterisate per tension crescente que poteva resultar facilemente in un nove guerra atomic. Le duo paises comenciava un programma de construction de arsenales de bombatores e bombas de fission atomic que plus tarde devenirea missiles e bombas de fusion con capacitates explosive que poterea annihilar le major parte del vita sur le terra. Iste duo arsenales esseva quasi equal in lor capacitates de destruction e produceva un equilibrio de terror inter ambe potentias.

Le Statos Unite e le Union Sovietic con lor alliatos produceva un mundo dividite in duo blocos. Le bloco occidental consisteva del Statos Unite e le paises circumferente le oceano Atlantic (le America del Nord e le Europa occidental). Le bloco oriental, geographicamente plus unificate, consisteva del Europa oriental e del Union Sovietic.

Ambe blocos esseva similar in extension e in population, ma le bloco oriental habeva un population un pauco plus grande. Le Statos Unite e le Union Sovietic anque deveniva le potentias economic le plus grande. Usque 1950, le taxa de production del Statos Unite esseva 75% del production mundial.

In 1947 le presidente statounitese, Harry S. Truman, inaugurava le Doctrina Truman, que consisteva de appoio in forma de creditos monetari e militar al governamentos que combatteva le comunismo.

Le Secretario de Stato american, George C. Marshall, elaborava un programma de �adjuta fraternal� in le Conferentia de Paris de 1947. Secundo iste programma, le Statos Unite fornirea le capital necesse pro reconstruer le infrastructura economic que le paises del Europa occidental habeva perdite durante le Secunde Guerra Mundial.

Al fin de iste programa, le Statos Unite habeva pagate unes 13.000.000.000 dollars al principal beneficiarios del programma: Angla�terra, Francia, Italia, e Germania. Le scopo del Plan Marshall esseva fortificar iste paises de maniera que illos non caderea in le orbita sovietic.

Le Union Sovietic respondeva creante le Kominform (Bureau de Information Communiste), que integrava le paises sub su influentia. Le division inter le duo grande blocos deveniva plus radical, e un �Cortina de Ferro�, secundo le expression de Winston Churchill, impediva le sperantia de un accordo pacific inter le duo blocos.

Le Statos Unite tunc establiva le Tractato del Atlantico Norte (OTAN), un alliantia militar que integrava omne le paises del occidente europee. Le russos respondeva con le Pacto de Varsovia, que organisava de un maniera simile le paises que illes controlava.

Verso 1956 iste crise entrava a in un perido de relaxation initiate per le dirigente russe Nikita Khrushchev (1953-1964), qui recognosceva que un certe compromisso esseva necesse con le bloco occidental pro reducer le possibilitate recognoscite per omnes como un ver menacia al vita de omne le humanitate.

Le politica de coexistentia pacific inaugurate per Khrushchev non eliminava omne conflictos inter le duo blocos. Le Union Sovietic erigeva in Berlin un muro in 1961 pro separar physicamente le germanias oriental e occidental. Le Statos Unite reimplaciava Francia in le guerra contra Vietnam.

In Cuba le sovieticos instalava bases de missiles, que quasi provocava un guerra atomic con le Statos Unite. Khrushchev cedeva ante le demandas del presidente american, John F. Kennedy. Le prestigio in le Union Sovietic de Khrushchev tunc diminueva e le potentia de su rivales politic cresceva, causante eventualmente su demission.

Durante iste annos, le Statos Unite e le Union Sovietic vigilava mutuemente lor capacitates bellic, evitante que nulle del duo colossos ganiava un avantage militar sur le altere. In 1952 le Statos Unite construeva le prime bomba de fusion nuclear (de hydrogeno a helio), e un anno postea le russos construeva lor proprie bomba H.

Le Statos Unite e le Union Sovietic tunc inaugurava programas pro construer satellites, submarinos atomic, e missiles con multiple capites nuclear in un effortio continue pro assecurar mesmo plus fortemente su mutue capabilitate de annihilation total in caso de guerra.

Le angleses, le franceses, e le chineses anque construeva un arsenal de armas nuclear, ma iste paises non disponeva del ressources economic pro equalar le arsenales american e sovietic.

Multe gente in le Statos Unite e le Union Sovietic comprendeva que un guerra inter illos resultarea in un cambio ecologic gigantesc sur le planeta que probabilemente significarea le extinction del racia human. Illes comenciava un campania pro limitar lor arsenales nuclear que eventualmente produceva resultos modeste post le Tractato de Moscova de 1963 e alteres in Geneva, Helsinki, e Vienna. Le modestia de iste resultatos se debeva al carentia de confidentia mutue inter le duo paises e lor violation frequente de accordos anterior.

Inter 1950 e 1970 le blocos dirigite per le Statos Unite e le Union Sovietic comenciava perder lor homogeneitate. Le processo esseva lente, e illo non esseva multo obvie ante le secunde parte del decada inter 1960 e 1970.

In le mundo occidental, Francia incoragiava un Europa unite e firmava un tractato con Germania, su traditional adversario in le guerra, pro comenciar iste processo de integration. Le General De Gaulle, le promotor principal de iste nove politica, ordenava que le Statos Unite retirava su bases militar del territorio francese, accusava Britannia de esser un vassallo del Statos Unite, e establiva relationes diplomatic con le China communiste.

In 1956 Polonia e Hungria intentava rebelliones contra le Union Sovietic, ma le armea de Russia esseva bastante forte pro supprimer los. Le politicas del governamentos communiste de Albania e China deveniva fundamentalmente differente de illos del Union Sovietic. In 1968 Chechoslovachia anque fomentava un rebellion contra le Union Sovietic. Pro impedir lo, le armea sovietic debeva invader Praga con tanks.

In 1990 occurreva un profunde transformation politic in le est de Europa. Le fortia del communismo del major paises del Europa oriental collabeva bastante rapidemente, e iste paises inaugurava governamentos democratic multipardiste. Germania se reunificava.

Mikhail Gorbachev, recognoscente que le economia del Union Sovietic non poteva continuar le competition de armas con le Statos Unite, lo abandonava. Ille anque essayava restructurar le systema politic del Union Sovietic e inaugurava un politica de libertate de expression (glasnost), que resultava in le disintegration del imperio Sovietic e le inauguration de un confederation inter le previe republics sovietic, comenciante un nove epocha in le historia del mundo.

[Retro a Curso]
[Vade al prime pagina]