NOTAS SUR LE HISTORIA DEL SECULO XX
Parte 6

Le Statos Unite: Racismo, Xenophobia, e le Emergentia del Mafia:

Al fin del Prime Guerra Mundial, le paises europee habeva accumulate un debito de $18.000.000.000 de francos auro al Statos Unite, que habeva comenciate su paraticipation in le ultime parte del guerra solmente post que Francia, Anglaterra, e Russia habeva debilitate le fortias militar del germanos e del austriacos.

Cognoscente ben iste position de privilegio, le congresso del Statos Unite, controlate per le conservativos del Partito Republican, inaugurava un politica de forte developpamento economic domestic, de isolationismo international, e de un profunde nationalismo combinate con xenophobia, cognoscite orgoliosemente in le Statos Unite como americanismo.

In 1919, le senato statounitese lassava sin ratification le Tractato de Versailles e le incorporation del Statos Unite in le Societate de Nationes. Vidente le forte rejection de su politica international, Woodrow Wilson non se presentava como candidato in le electiones de 1920, e le Republicanos controlava le pais usque 1932.

Le isolationismo statounitese se minifestava economicamente con le protection del industria american per le elevation de su tarifas doanal e le restriction del immigration ab paises con grande numeros de disoccupatos�specialmente de paises noneuropee.

Le nationalismo e xenophobia american promoveva un forte intolerantia racial e religiose que se manifestava specialmente in organisationes como le American Legion e le Ku-Klux-Klan, le quales, de un maniera remiscente del Nazis hitlerian, seminava le terror inter stranieros, americanos de origine african, catholicos, e judeos.

Le christianismo protestante american habeva bastante potentia politic pro illegalisar le consumption de bibitas alcoholic in le Statos Unite, creante un mercato illegal pro illos e establiente le mafia italian como un forte factor politic e economic in le societate american.

Le annos inter 1921 e 1929 marcava un epocha de prosperitate economic in le economia american proque

(1) Un systema de pagamentos mensual permitteva que un grande numero de americanos poteva comprar un varietate de productos, specialmente automobiles e apparatos electrodomestic.

(2) Le grande corporationes american apprendeva le uso de technicos sophisticate de publicitate pro stimular le demanda pro lor automobiles (Ford, General Motors, Chrysler), radios (Radio Corporation of America), e apparatos electrodomestic (General Electric, Westinghouse).

(3) Nove technicas de construction reduceva le precio del allogiamento in centros urban como New York, Chicago, e Los Angeles.

Durante iste epocha de prosperitate, le Statos Unite possedeva 40% del reservas mundial de auro, e su ricchessa national esseva multo superior a illo de ulle pais europee, producente un optimismo e mesmo un euphoria national generalisate. Le americanismo pareva haber assecurate le prosperitate economic perpetue pro le major parte del population statounitese, ma iste optimismo terminava abruptemente le 24 de octobre 1929 con le collapso del mercato de valores de New York.

In 1933 le populo american, disincantate con le fiasco financiari identificate con le administration del pais per le Partito Republican, eligeva un Democrata, Franklin Roosevelt, al presidentia del Statos Unite. Ille comenciava un nove programma aggressive de reformas economic collectivemente identificate in anglese como le New Deal.

Le provisiones del New Deal, planificate per un gruppo de economicos e sociologos american de grande prestigio academic, affectava omne partes del systema productive del economia american e representava le prime effortio de planification economic per le governamento federal american, que antea habeva adherite plus rigorosemente al principos de laissez faire, describite per Adam Smith in The Wealth of Nations (Le ricchessa del nationes).

Pro le Statos Unite iste theorias capitalistic, cognoscite a americanos como �The Free enterprise System� (Le systema de interprisa libere) es un del ingredientes principal del mythologia secular american, simile al marxismo, leninismo, e stalinismo del Union Sovietic.

Le governamento de Roosevelt interveniva in omne le facetas del economia (investimentos, creditos, regulation del mercato financiari, regulation del production in le fabricas american, planification del production agricultural, includente le protection de precios e subsidios pro productos exportate).

Le New Deal habeva successos importante, como le augmento de salarios e le reduction del septimana de labor a 40 horas. Ma desde 1936, le New Deal incontrava problemas quando le Corte Supreme del Statos Unite declarava inconstitutional unes ex su programmas.

Le isolationismo american continuava con minime cambios usque 1937, quando Roosevelt comenciava preoccupar se per le securitate statounitese a causa del expansionismo japonese e german.

In un discurso presentate in Chicago, ille usava le metaphora de un quarantena pro describer iste nove developpamentos in le balantia de potentia mundial quando ille diceva �Le pace, le libertate, e le securitate del noventa per cento del mundo se trova in periculo proque le dece per cento restante menacia le ruptura del ordine e del derecto. Quando un epidemia comencia extender se, le communitate approba que on pone le malades in quarantena.� Iste discurso annunciava que le Statos Unite devenirea active de novo in le politica international.

Le Emergentia del Fascismo in Germania:

Le evolution del fascismo in Germania comenciava con le vincimento decisive del germanos al fin del Prime Guerra Mundial, con le crise economic imponite sur le pais per le Tractato de Versailles, e con le perdita complete de Germania de su prestigio international.

Post le abdication de Wilhelm II in November, 1918, Friedrich Ebert deveniva le cancellero de Germania. Ebert esseva un membro del Partito Socialdemocrate, marxiste in theoria ma moderatemente reformiste in le practica. Ille debeva confrontar problemas de manifestationes contra le governamento e respondeva con un repression dur, le �Septimana sanguinari�, que resultava in le massacro de obreros revolutionari, inter illos Rosa Luxemburg e Karl Liebknecht.

In februario le governamento convocava electiones general pro formar un assamblea constituente. Durante iste electiones 46% del populo votava pro le Partito del Centro e le Socialdemocratas, le quales formava un coalition proclamante le Republica de Weimar e elaborante un constitution confuse e contradictori.

On seligeva Ebert como presidente e Scheidmann como cancellero del republica. Desde su prime momentos le nove republica german debeva confrontar grave problemas interne, includente le consequentias del repression del sectores del population opprimite durante le prime administration de Ebert, assassinationes politic, e insurrectiones per le Partitos Communiste e Nationalsocialiste.

In iste periodo de confusion social, Hitler essayava sasir le governamento in 1923 per medio de un colpo in Munich, que faceva fiasco e le portava al carcere.

Le Republica de Weimar anque debeva confrontar problemas interne. A causa de su incapacitate pro pagar su debitos a Francia secundo le Tractato de Versailles, su governamento debeva acceptar le occupation del Ruhr per truppas francobelge. Iste occupation provocava un forte nationalismo inter le germanos, qui montava forte demonstrationes patriotic.

Intertanto, le economia se debilitava fortemente con le hyperinflation del marco. Post 1923 le taxa de cambio inter le marco e le dollar cambiava rapidemente de un dollar pro 84 marcos a un dollar pro 4.200.000.000 marcos.

In 1924 le marco se stabilisava con le normalisation del pagamentos pro reparationes de guerra, le evacuation del truppas francobelge del Ruhr, e le admission de Germania a in le Societate del Nationes.

Ben que le production industrial german eventualmente se habeva stabilisate, illo falleva post le crise economic american que comenciava in 1929 proque multe del production industrial german dependeva del fortia del economia american.

Omne iste tumulto fortificava le position del Partito Nationalsocialiste de Hitler, qui usava omne opportunitates presentate per iste crises economic e social pro su avantage politic.

Le Nazis combinava le violentia in le stratas con le propaganda politic e le lucto parlamentari. In 1932 illes habeva devenite le partito politic le plus potente de Germania, ben que le partisanos de Hitler non habeva un majoritate que le permitterea governar le pais.

Intertanto tamen le Nazis fortificava le partes de su partito quasimilitar, le SS (Schutzstaffel, o esquadra de protection) e le SA (Sturmabteilung, o section de assalto), que in 1932 habeva bastante personal pro devenir un ver fortia militar.

Le capitalistas german decideva que Hitler esseva le persona le plus capace de controlar le disordine social del pais e agglutinar le germanos pro superar su defaite al fin del Prime Guerra Mundial e reganiar de novo le hegemonia de Carlomagno e de Bismarck sur le altere paises de Europa.

Le vision politic de Hitler esseva le establimento de un dritte Reich o tertie imperio (le prime esseva illo de Carlomagno, le secunde illo de Bismarck), que superarea le corruption e le barbarie, que, secundo ille, characterisava le democracias liberal e le stato socialistic sovietic.

Addite a iste philosophia politic esseva le exaltation del racia german, que, secundo ille, incarnava le virtutes aryan del tribos germanic que conqueriva le Imperio Roman, e un odio verso le judeos, qui, secundo le Nazis, habeva saisite le cultura e le poter economic de Germania e robate le arianos de omne lor ricchessas.

In le electiones de julio, 1932, 37% del electorate votava pro le Nazis, e le 30 de januario, 1933, le presidente Hindenburg, un militar del derecto politic, passava le direction del governamento german a Hitler, qui immediatemente comenciava un plan pro implantar un dictatura ferree.

Le 20 de februario, le Reichstag (parlamento) esseva comburite in un incendio provocate per le Nazis, qui blasmava le communistas pro planificar lo. Con iste pretexto Hitler suspendeva le autonomia del statos, le function legislative del parlamento, e le garantias politic del constitution german, imponente un governamento centralisate que ille controlava directemente con commissarios politic in cata region del pais.

In martio, 1933, per medio de electiones manipulate per le Ministerio del Interior german, le Nazis reoperiva le Reichstag con un majoritate absolute del Partito Nazi, que dava a Hitler le controlo personal e absolute de Germania.

Pro consolidar su controlo del pais, Hitler inaugurava un Ministerio de Propaganda, dirigite per Josef G�bbels, e tunc comenciava un programma sophisticate pro manipular le opinion public.

Ante le dissidentia del gruppo SA, que resisteva qualque partes de su programmas revolutionari radical, Hitler commandava que le SS e le Gestapo liquidava le SA e establiva le campos de concentration de Buchenwald e Dachau, cuje prime prisioneros esseva le SA e altere dissidentes del nationalsocialismo.

Le apparato policiari e propagandistic del F�hrer (commandante) expandeva a proportiones gigantic. Su scopo principal esseva facer conformar le populo german al philosophia del Nazis, que includeva le pan-germanismo, le superioritate racial del racia blanc aryan, e le inferioritate racial de judeos, cuje extermination Hitler comenciava con un apparato de campos de concentration con camaras de gas e crematorios.

Le programma economic del Nazis preservava le proprietate private del medios de production, ma le planification del production esseva sub le controlo autocratic ferree del stato. Pro rearmar su pais, Hitler reactivava le fabricas de armamento e material bellic german, seligente le production de cannones in vice de butyro.

Pro controlar luctos inter le classes social, le Nazis anque obligava que le obreros e le capitalistas conduceva su activitates secundo normas establite per le governamento central. Hitler anque stimulava le production agricole e le construction de allogiamento e obras public, specialmente un systema de autopistas de alte velocitate.

Pro financiar le nove systema economic, le Nazis debeva congelar salarios, rationar numerose alimentos, diminuer le beneficios economic al interprisas industrial e commercial, e imponer nove impostos, le quales non sufficeva pro pagar le debitos del germanos a Francia.

Le politica exterior de Hitler esseva le annulation del tractato de Versailles e le uso de aggression militar pro annexar altere paises e acquirer nove territorios pro le germanos.

[Retro a Curso]
[Vade al prime pagina]