Proque interlingua, le moderne reincarnation del latino medieval, pertine al secunde medietate de nostre seculo presente, on propende a passar super le previe existentia de un lingua auxiliar anque basate super le latino que totevia non era planificate, ma resultava del besonio de marineros in le medie etate de communicar in le portos mediterranee que illes visitava. Hodie on nomina iste lingua le Lingua Franca.

Essente le creation plus o minus spontanee de homines inculte ex plure paises in portos ubi on parlava plure linguas differente, como italiano, espaniol, turco, e arabe, il existeva naturalmente un grande variation in le dialectos parlate del lingua franca, dunque on non pote considerar lo un lingua unificate; vermente, usar le termino lingua implicarea forsan un prestigio e un formalitate que illo nunquam habeva. Ergo il serea probabilemente plus apte describer le lingua franca como un jargon. Illo esseva un idioma solo pro le momento e pro le circumstantias local, ma tamen possedeva un importantia notabile durante le seculos de su uso.

Le lingua franca era componite de parolas extrahite ex le major linguas del regiones ubi on lo empleava, principalmente le linguas romance, dunque le vocabulario multo resimilava le de interlingua, e.g., lavorar (laborar) volir, (voler), lingo (lingua), ben que le vocabulario indigeva le grado de standardisation e neutralitate lingual a que usatores de interlingua son accostumate, e parolas restringite a un lingua se includeva, e.g., catibo, (italiano cattivo), dependente del localitate ubi on usava le lingua. Le numero de parolas de origine italian monstra su popularitate specialmente in le portos de Italia.

Su grammatica era reducite e simplificate:

� Il mancava inflexiones pro marcar le plural e anque le tempores del verbo, le quales era indicate per particulos separate, e.g., le perfecto se formava per le adverbio ja. Elu ja sabito (ille/illa habeva sapite).

� On utilisava le infinitivo immutabile con le pronomines personal pro exprime le tempore presente, le imperativo, etc., e.g., mi avir (io ha) ti avir (tu ha) dar! (da!) e le sol inflexion era �to, le qual on addeva al infinitivo (sin �r) pro formar le tempore passate: voi amato (vos amava).

� Le objecto del verbo era sovente precedite per la parola per: il populo amar per elu (le popula le ama); e le adjectivos possessive era substituite per di ante le pronomine: il paisi de noi �nostre pais.�

� Le articulos era invariabile, dunque il non existeva concordantia de genere.

Ecce un traduction del patre nostre in le lingua franca pro illustrar melio le natura del lingua:

Padri di noi, ki star in syelo, noi volir ki nomi de ti star saluti. Noi volir ki il paisi de ti star con noi, i ki ti lashar ki tuto il populo fazer volo de ti na tera, syemi syemi ki nel syelo. Dar noi sempri pani de noi de kada jorno, I skuzar per noi il kulpa di noi, syemi syemi ki no skuzar kwesto populo ki fazer kulpa a noi. Non lashar noi tenir katibo pensyeri, ma tradir per noi di malu, perke ti tenir sempri il paisi e il fortsa e il gloria. Amen.

Le lingua franca serviva ben le homines qui lo besoniava. Al fin on lo associava con le classes inferior e forsan anque criminal�in summa, con le vita insalubre. Nonobstante, illo superviveva usque a iste seculo, ma es nunc toto defuncte e oblidate, excepte su nomine mesme, del qual on se servi ancora in multe linguas occidental, e ergo anque in interlingua pro significar lingua commun.

(Per Adrian Pilgrim, publicate in Lingua e vita, No. 90, maio-augusto 1977)

[Retro a Interlinguistica]
[Vade al prime pagina]