LE SOCIOLOGIA

Le sociologia es le scientia que studia le societate human e le conducta social. A causa de lor interesse in le interaction social, le sociologos ha un tendentia de prestar attention a gruppos in vice de individuos.

Le sociologia es solmente un del scientias social�le gruppo de disiplinas academic que studia diverse aspectos de comportamento social inter le homines. Inter altere scientias social il ha le anthropologia, le psychologia, le economica, le scientia politic, e le historia.

Le sociologia como disciplina academic evolveva ex le tumulto social del Europa del seculos XVIII e XIX. Ma illo non emergeva como un disciplina academic formal usque le medie del seculo XIX, quando le francese Auguste Compte cuneava le parola sociologia pro describer le studio del societate. Altere sociologos influente del seculo XIX esseva Karl Marx, Herbert Spencer, Emile Durkheim, e Max Weber.

ALEXANDER GRAHAM BELL
E LE TELEPHONO

�Que vos veni, senior Watson. Io vos necessita.�

Iste parolas non esseva multo inspirate; ma Alexander Graham Bell, qui habeva nascite in Scotia e viagiate al Statos Unite al etate de circa 21 annos, faceva historia quando ille los diceva durante martio, 1876. Le idea de usar filos e electricitate pro transmitter sonos habeva stimulate le imagination de multe inventores ante que Bell diceva ille parolas historic.

Helmholtz, le scientifico german, un descendente de William Penn, un homine del religion quaker qui habeva fundate le stato american Pennsylvania, habeva experimentate con iste problemas in su laboratorio in Heidelberg, Germania. Ben que ille non faceva multe progresso con su experimentos e los abandonava pro dedicar se al optica, in su libro Sensationes de tono, ille discuteva possibile solutiones a iste problemas, e su ideas inspirava Bell.

Charles Wheatstone, qui habeva developpate un systema de telegrapho que habeva essite usate in Anglaterra ante le universalisation del plus simple systema del americano Morse, habeva experimentate con un �lyra incantate�, un apparato que ille habeva inventate pro transmitter sonos musical.

In le ultime parte del Seculo XIX le possibilitate de transmitter e le voce e le musica per electricitate pareva obvie a diverse inventores. Solmente unes horas post que Bell habeva registrate su patente, Elisha Gray, un inventor statounitese, registrava su proprie patente pro un apparato telephonic. Ma iste pauc horas de prioritate assecurava que Bell capturava le honor de haber resolvite le problema de transmitter le voce per medio del electricitate.

Bell esseva elevate in un ambiente ben fertile pro inspirar le invention del telephono. In Edinburg, Scotia, su patre habeva essayate inseniar le linguage parlate al surdos per demonstrar a illes le movimento del labios e le vibrationes del gorga, e Alexander le habeva adjuvate in su effortios. Ma, menaciate per le tuberculose, le juvene Alexander vadeva a Boston in le Statos Unite cercante un climate plus clemente.

In le Statos Unite Alexander continuava le investigationes de su patre. Ille developpava un instrumento mechanic que traciava le vibrationes acustic sur un pannello de vitro fumose. Ille anque aperiva un schola pro surdos. Duo ex su studentes esseva filios de patres ric, Thomas Sanders e Gradner Hubbard, qui se interessava personalmente in le ideas de Bell.

Inspirate per le ideas de Helmholtz, Bell developpava un forte interesse in usar le electricitate pro transmitter le linguage parlate, e tosto ille incontrava Thomas Watson, un juvene electricista, e le duo homines comenciava un collaboration fecunde. Illes experimentava con multe combinationes de filos e diaphragmas. Alicunes produceva sonos recognoscibile sin producer parolas parlate facilemente comprehensibile.

Ma le die de su vintessime none anniversario, Bell obteneva su patente, e Thomas Sanders e Gradner Hubbard dava le moneta necesse a Bell de maniera que ille poteva construer duo apparatos robuste pro un demonstration in le exposition del centenario del independencia del Statos Unite in Philadelphia in 1876.

In prime loco, nemo prestava attention a su invention. Ma un die dom Pedro de Alcantara, le imperator del Brasil, visitava le exposition e videva Bell. Ille memorava con multe placer un visita agradabile que ille habeva facite a su schola pro surdos in Boston e peteva que Bell le demonstrava su instrumento. �Sancte Deo�, diceva dom Pedro durante le demonstration, �illo parla!�. Su enthusiasmo attraheva le attention de alteres, inter illes Lord Kelvin, le scientista eminente anglese, e multe personas curreva de un extremo al altere del grande sala pro parlar al telephono de Bell e ascoltar lor voces.

Desde ille momento, le telephono comenciava a extender su vaste rete de communicationes a omne partes del continente american e postea a omne partes del mundo. Le regina Alexandra, tunc le princessa de Galles, installava un telephono inter su camera de dormir e illo de su filios, e ben tosto omne Anglaterra deveniva interessate in le invention de Bell. Mesmo George Bernard Shaw, le dramaturgo irlandese, cercava subscriptores pro le telephono.

Post iste excitamento initial, on comenciava a developpar altere inventiones utile pro le constructiones de retes telephonic extensive. Le inventor Thomas Edison, pro exemplo, inventava un microphono de carbon que permitteva le transmission del sono a distantias plus grande.

Probabilemente le homine le plus importante in le developpamento de retes extensive de telephonos es Alfred Vail, qui standardisava le construction del infrastructura pro le prime centrales telephonic.

Ma le construction de systemas a grande distantia debeva attender un contribution importantissime de Lee Deforest, qui inventava le prime valvulas electronic que permitteva le amplification del son.

Gradualmente un serie de altere inventiones importante meliorava le efficiencia del retes national e international usque le invention del transistor, que faceva possibile le systema de interruptores electronic que nunc ha unificate le mundo in un rete de communicationes international que permitte le transmission de omne formas de information audiovisual.

Quando Alexander Graham Bell moriva in 1922, omne le telephonos american e canadian (unes 17.000.000) remaneva silente durante un minuto pro honorar le homine cuje invention inaugurava le epocha de transmission instantanee del parola parlate trans omne le mundo.

NOTAS STRUCTURAL:

Le Pronomines Personal e le Demonstrativos

Le Pronomines Nominative del Singular:

Le prime persona del singular ha duo formas, ego (como in latino) e io (como in italiano). Il es possibile usar interlingua de un maniera latinesc o romanesc o de un maniera mixte. Ben que ego es correcte, le forma le plus frequente es io.

Le pronomine del secunde person del singular es tu, usate in latino e generalmente anque in le linguas romanic.

Le pronomines del tertie persona del singular: Il ha tres formas pro le tertie persona singular: Ille es masculin. Illa es feminin. E illo es neutre. Iste formas veni del latino classic.

Le Pronomines Nominative del Plural:

Le prime persona del plural es nos, le forma latin e recognoscibile in omne le linguas romanic.

Le secunde persona del plural es vos., multo simile a nos.

Le pronomines del tertie persona plural adde -s al pronomines masculin, feminin, e neutre del tertie persona singular: Ille deveni illes, illa illas, e illo illos.

Pronomines Usate Post Prepositiones:

In le prime e secunde personas del singular on usa le formas me e te (pro me, a te).

In omne le altere personas e numeros on usa le formas nominative: ante ille, post illa, per illo, inter nos, apud vos, con illes, al latere de illas, usque illos.

Il es facile apprender le formas del pronomines personal usate post prepositiones si on studia iste dece propositiones:

(1) Io tenta impressionar te con ille. (2) Tu tenta impressionar le con illa. (3) Ille tenta impressionar la con illo. (4) Illa tenta impressionar lo (un animal intelligente, pro exemplo) con nos. (5) Illo tenta impressionar nos con vos. (7) Vos tenta impressionar les con illas. (8) Illes tenta impressionar las con illos. (9) Illas tenta impressionar los con me. (10) Illos tenta impressionar me con te.

Vamos leger exemplos de iste pronomines in duo paragraphos:

Io va cantar iste hymno, e tu pote cantar lo con me, si tu vole. Io non crede que ille e illa pote cantar iste hymno proque illo es troppo difficile pro illes.

Nos va cantar iste hymno e vos pote cantar lo con nos, si vos vole. Nos non crede que le altere homines e feminas potera cantar lo con nos. Illes e illas non ha studiate bastante iste tipo de musica, e iste hymnos probabilemente es troppo difficile pro illes. Forsan con un altere mense de studio de iste hymnos, illos essera multo plus facile pro illes.

Le formas objective (accusative/dative) del pronomines personal:

Interlingua ha un serie de pronomines que indica le casos e accusative e dative.

Formas del pronomines singular: Le pronomine pro le prime persona singular es me, le secunde es te. Le formas objective de ille, illa, e illo es le, la, e lo, respectivemente.

Le prime e secunde personas del plural: iste formas es identic al formas nominative, nos e vos.

Le formas del tertie personal del plural es identic al formas del singular, ma on adde s:

Ille, illa, illo >>> le, la lo.
Illes, illas illos >>> les, las, los.

Ecce exemplos de iste pronomines in contextos que demonstra lor uso:

Io vide Maria, ma illa non me vide. Tu dice que tu pote audir Mario, ma io comprende que ille non te audi multo ben. Illa audi Carlos (illa le audi). Ille audi Maria (ille la audi). Illes audi iste hymno (illes lo audi).

Nos vide Roberto e Karen, ma illes non nos vide. Nos anque vide Helena e Roberta, ma illas non nos vide. Ille audi Roberto e Carlo, ma illes non le audi. Illes anque audi Renata e Marie, ma illas non les audi.

Roberto e Gustavo audi Alicia e Gertrude facilemente, ma illas non les audi multo ben. Maria e Alice vide Maurice e Sven facilemente, ma illes non las vide.

Charles e Alberto sape cantar iste hymnos. Illes sape cantar los. Alexandra e Rebecca sape canter iste hymnos. Illas sape cantar los.

Le Possessivos:

Le possessivos de interlingua ha formas adjectival e pronominal. Le forma adjectival pro le prime persona del singular es mi, pro le secunde persona tu, e pro le tertie su.

Le formas plural es nostre pro le prime persona, vostre pro le secunde, e lor pro omne formas del tertie.

Omne le formas pronominal ha le termination �e: mie, tue, sue, nostre, vostre, lore. Iste pronomines anque pote esser pluralisate: (le) mies, (le) tues, (le) sues, (le) nostres, (le) vostres, (le) lores.

Le demonstrativos:

Le adjectivos e pronomines demonstrative es iste, que indica proximitate, e ille, que indica distantia. In certe contextos on usa le possessivos in lor formas plural, indicate per �s (istes, illes).

Ecce unes textos demonstrante le uso de omne iste formas:

Io ha un belle can. Iste can es mi can. Illo es mie. Io ha con me duo canes, le me e le tue.

Io ha duo belle canes, Iste canes es mi canes. Illos es mie. Iste canes es le mies, e illos es le tues.

Tu ha un belle catto. Ille catto es tu catto. Illos es le tues, non le mies.

Tu ha un gruppo de belle cattos. Ille catos es tu cattos. Illos es le tues, no le mies.

Ille ha un libro. Le libro es de ille. Le libro es su libro. Ille libro es le sue.

Ille ha un can e duo cattos. Ille animales es de ille. Ille animales es su animales. Ille animales es le sues, non le mies o le tues.

Illa ha un canario jalne. Ille canario es de illa. Ille canario es su canario. Illo es sue. Ille canario es le sue, non le mie o le tue.

Illa ha un canario e un catto. Ille animales es de illa. Ille animales es su animales. Illos es sue. Ille animales es le sues, non le mies o le tues.

Nos ha un cavallo grande. Iste cavallo es de nos. Iste cavallo grande es nostre cavallo. Illo es nostre. Ille cavallo es le nostre, non le vostre.

Nos ha un cavallo blanc e un altere brun. Iste cavallos es de nos. Iste cavallos es nostre cavallos. Illos es nostre. Ille cavallos es le nostres; le vostres es in le campo.

Vos ha un vacca. Ille vacca es de vos. Ille vacca es vostre vaca. Ille vacca es vostre. Ille vacca es le vostre, non le nostre, que es in le campo con le altere cavallos.

Vos ha un vacca e un tauro. Ille animales es de vos. Ille animales es le vostres, non le nostres, que es in le campo con le altere cavallos e vaccas.

Illes/illas ha un capra. Ille capra es de illes/illas. Ille capra es lor capra. Ille capra es le lore, non le nostre o le vostre.

Illes/illas ha un capra e un ove. Ille animales es de illes/illas. Ille animales es lor animales. Ille animales es lore. Ille animales es le lores, non le nostres o le vostres.

Iste animal es hic con me. Ille animal es ibi in le distantia. Il ha duo cavallos que es hic con me. Il ha duo vaccas que es ibi con te. Roberto vole vider iste cavallos e ille vaccas. Ille vole vider istos e illos.

[Retro a Curso]
[Vade al prime pagina]